تهران- ایرنا- حادثه تلخ معدن طبس که واپسین روز تابستان امسال رخ داد، بار دیگر مساله ایمنی کار و محافظت از نیروی انسانی را به موضوعی برجسته در افکار عمومی بدل کرد. چه عواملی موجب ارتقای ایمنی در مشاغلی چون کار در معدن می‌شود و کارفرما و کارگر چه سهمی در رویدادهای ناگوار محیط کار دارند؟
بر اساس آمار اعلانی درباره تعداد قربانیان و آسیب‌دیدگان حوادث کار نمی‌توان به درستی تشخیص داد که این آمار طی سال‌های اخیر افزایشی بوده یا کاهشی. اردیبهشت‌ماه امسال بود که رئیس گروه بررسی صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی کشور از جان باختن ۲هزار و ۱۱۵ کارگر و مصدوم شدن ۲۷ هزار کارگر به دلیل حوادث ناشی از کار در سال ۱۴۰۲ خبر داد.
در همین ارتباط و تقریبا هم‌زمان، معاون روابط کار وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی آمار دیگری از حوادث ناشی از کار در کشور ارائه کرده و گفته است: در سال ۱۴۰۰ تعداد ۷۱۲ فوتی بر اثر حوادث ناشی از کار داشتیم که این رقم در سال ۱۴۰۲ به ۶۸۰ نفر رسید. با توجه به تلاش وزارت کار برای صیانت از نیروی کار، حوادث ناشی از کار در دو سال گذشته نسبت به مدت مشابه قبل به میزان ۹.۷ کاهش یافته است. وی اظهار داشته روزانه ۲میلیون و ۸۰۰نفر در جهان بر اثر حوادث ناشی از کار فوت می‌کنند که ۴۰۰ هزار نفر بر اثر حوادث ناشی از کار و ۲میلیون ۴۰۰هزار نفر بر اثر بیماری های شغلی از بین می‌روند. بر اساس پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، رعایت نشدن استانداردهای ایمنی، تجهیزات معیوب، نحوه انبار کردن نادرست، محیط کاری نامناسب، اشتباهات کارگران و … از عوامل اصلی بروز حوادث است.
«امید هادی» و همکاران با بررسی رویدادهای کاری سال ١٣٩٩ در کشور، عوامل موثر در بروز این حوادث را شناسایی و نتایج پژوهش خود را در بهار ۱۴۰۲ در نشریه «مطالعات مدیریت و کار آفرینی» منتشر کردند که شرحی از آن را می‌خوانیم. این مطالعه طی یک بررسی مقطعی، اطلاعات به دست آمده از سوانح در سال ١٣٩٩ را مورد بررسی قرار داده است. نتایج این تحقیق با بررسی حوادث کاری سال ۱۳۹۹ نشان داد که در وهله نخست، جنسیت عامل مهمی در وقوع حوادث بوده است، به نحوی که ٩٦,٤ % از حوادث رخ داده در سال ۹۹ مرتبط با مردان بوده است.
دوم، در میان علل مؤثر در بروز و زمینه‌سازی حوادث، بی‌احتیاطی با ٦٠% مهم‌ترین فاکتور بوده که بایستی آموزش و هشدارهای لازم در این خصوص به کارگران و کارکنان داده شده و خطاهای انسانی مورد بازنگری و تقلیل قرار گیرند.
سوم، بیشترین رویدادها در شیفت کاری روز ٦٧,٤ % رخ داده‌اند که می‌تواند به این علت باشد که تعداد بیشتری در این زمان مشغول به کار هستند، بنابراین نظارت مستمر و جامع‌تر بر نحوه کار کارکنان ضرورت دارد تا مخاطرات کنترل شوند.
چهارم، فقدان اطلاعات به عنوان چهارمین عامل مشهود و مؤثر در آسیب‌های ناشی از کار بوده است . این مهم نیاز به آموزش مؤثر شغلی را نمایان می‌کند.
پنجم، پس از بی‌احتیاطی، وسایل بی‌حفاظ و وسایل معیوب به ترتیب بیشترین فراوانی را داشته‌اند، بنابراین باید تجهیزات و محیط کار ایمن‌سازی شده و کارفرما و مدیران صنایع نسبت به بازبینی و جایگزینی اقلام فرسوده اقدام کنند.
-
چه باید کرد؟
الف) با درک علل حوادث، می‌توان از بروز رخدادهای مشابه پیشگیری کرد. در این راستا، شناسایی خطرات محیط کار از اهمیت بسیاری برخوردار است. یک بازوی توانمند گزارش‌های مستند مربوط به حوادث یا صدمات مربوط به آن است که با بررسی‌های مناسب و همچنین شناسایی خطرات بالقوه می‌توان آسیب‌های ناشی از کار را تقلیل داد.
ب) امروزه حوادث کار یکی از پدیده‌های مهم در صنایع تولیدی است که سلامت افراد، کارگران و جامعه ذیربط را تحت تأثیر قرار می‌دهد. حوادث کار از بسیاری جهات می‌تواند برای طرفین (کارفرما، کارگر، بیمه و…) بار سنگینی در پی داشته باشد. بنابراین باید نسبت به توسعه و تعمیم ایمنی در محیط‌های کاری اقدام کرد.
پ) آسیب‌های ناشی از حوادث کار تنها معطوف به خسارت‌های مالی نبوده و از نظر روحی، جسمی، اجتماعی و… پیامدهای منفی در پی خواهد داشت.
ت) باید نظارت‌های مستمر از طریق مسئولان ایمنی و بهداشت بر روند کلیه اقدامات صورت گرفته و رفتارهای پرخطر در محیط کار، شناسایی و از زنجیره تولید حذف شوند. همچنین با مرور گزارش‌های اعضای کمیته‌های بهداشت و ایمنی، محدوده و حوزه خطراتی که افراد در معرض آن‌ها قرار دارند، شناسابی شده و در پیشگیری از وقوع آن‌ها اقدامات لازم صورت پذیرد.
ت) آموزش‌های مناسب موجب ارتقای سطح بینش و دانش کلیه کارکنان خواهد شد و بر کاهش هزینه‌های رویداد تأثیر مثبت و به سزایی خواهد داشت .
